ฉบับย่อ
- pm 2.5 คือ ฝุ่นละอองขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 mm สามารถก่อให้เกิดโรคกลุ่มทางเดินหายใจและระบบอื่นๆ
- สมุนไพรไทยหลายชนิดสามารถบำรุงปอดได้ เช่น กระชาย, มะระขี้นก, มะขามป้อม เป็นต้น
- กลไกหลักของกระชาย, มะระขี้นก, มะขามป้อม คือ การต้านอักเสบ และต้านอนุมูลอิสระในปอด
สมุนไพรบำรุงปอด
PM2.5 คือ อะไร
PM2.5 คือ ฝุ่นละอองที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 ไมโครเมตร ซึ่งสามารถพบได้ในอากาศจากแหล่งที่มาต่างๆ เช่น การปล่อยมลพิษจากยานพาหนะ กระบวนการทางอุตสาหกรรม กระบวนการเผาพืชผลหลังทำไร่ ทำนา ทำสวนของกลุ่มคนบางกลุ่ม หรือ การเผาป่าเพื่อล่าสัตว์ รวมไปถึงเหตุการณ์ทางธรรมชาติ เช่น ไฟป่า เป็นต้น
ด้วยอนุภาคละเอียดของ PM2.5 สามารถส่งผลเสียต่อสุขภาพปอดและการทำงานของระบบทางเดินหายใจโดยรวม ซึ่งกลไกการออกฤทธิ์ของ PM2.5 ต่อปอดสามารถสรุปได้แบบย่อ ๆ ดังนี้
- การสูดดมและการสะสม:
- เมื่อเราหายใจเอาอากาศที่มี PM2.5 เข้าไป อนุภาคขนาดเล็กเหล่านี้สามารถซึมลึกเข้าไปยังหลอดลมและถุงลมในปอด เนื่องจากมันมีอนุภาคขนาดที่เล็ก จึงสามารถหลบเลี่ยงกลไกการป้องกันตามธรรมชาติของระบบทางเดินหายใจ เช่น mucociliary escalator ซึ่งช่วยกำจัดอนุภาคขนาดใหญ่
- การอักเสบ (Inflammation):
- เมื่ออนุภาค PM2.5 ไปถึงเนื้อเยื่อปอด พวกมันสามารถทำให้เกิดการอักเสบโดยกระตุ้นการปลดปล่อยสารสื่อการอักเสบ เช่น cytokines และ chemokines เป็นต้น
- การอักเสบนี้สามารถนำไปสู่ความเสียหายของเนื้อเยื่อปอด และอาจทำให้โรคปอดเดิมที่บางคนอาจจะกำลังเป็นอยู่กำเริบขึ้น เช่น หอบหืด, ปอดอุดกั้นเรื้อรัง, และหลอดลมอักเสบ เป็นต้น
- ความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชัน (Oxidative stress):
- อนุภาค 5 มักจะนำพาสารพิษ และโลหะหนักต่างๆ บนพื้นผิวเข้าสู่ปอด ซึ่งสามารถก่อให้เกิด Reactive oxygen species (ROS) ในเนื้อเยื่อปอดได้
- การเพิ่มขึ้นของ ROS สามารถนำไปสู่ Oxidative stress à ทำให้เซลล์, โปรตีน, และ DNA เสียหาย ซึ่งความเสียหายนี้อาจนำไปสู่ โรคทางเดินหายใจ และ มะเร็งปอด
- ผลกระทบต่อระบบในร่างกาย:
- PM2.5 สามารถทำให้เกิดผลกระทบต่อระบบต่างๆ ในร่างกายได้โดยการเข้าสู่กระแสเลือดผ่านทางถุงลมในปอด เมื่อมันอยู่ในกระแสเลือด อนุภาค PM2.5 จะนี้สามารถเดินทางไปยังอวัยวะอื่นๆ ซึ่งทำให้เกิดการอักเสบ และ Oxidative stress โดยอาจนำไปสู่โรคหัวใจและหลอดเลือดและปัญหาสุขภาพอื่นๆ
- นอกจากนี้ PM2.5 ยังช่วยให้เชื้อโรคต่างถิ่นสามารถเจริญเติบโตได้ดีในปอดอีกด้วย ซึ่งมันจะเกิดให้โรคร้ายแรงอื่นๆ ตามมาเพียบ (อธิบายกลไกระดับโมเลกุลได้ตามรูปที่ 1 เลยครับ)
โดยสรุปแล้ว อนุภาค PM2.5 สามารถส่งผลเสียต่อสุขภาพปอดได้โดยการหลบเลี่ยงกลไกการป้องกันตามธรรมชาติของระบบทางเดินหายใจ ทำให้เกิดการอักเสบ และ ภาวะ Oxdidative stress นอกจากนี้ยังมีส่วนทำให้เนื้อเยื่อปอดเสียหาย และพัฒนาไปเป็นโรคที่เกี่ยวกับทางเดินหายใจอีกมากมาย ท้ายที่สุด PM2.5 สามารถส่งผลต่อระบบต่างๆ ในร่างกาย ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพอื่นๆ ได้อีกด้วยครับ
สมุนไพรบำรุงปอด
สมุนไพรบำรุงปอด คือ สมุนไพรที่มีความสามารถในการฟื้นฟูสภาพปอดที่ถูกทำร้ายโดยสิ่งแปลกปลอม หรือ ถูกทำให้เสียหายบางส่วน หรือ เสียฟังก์ชั่นบางส่วนไป โดยที่เราจะพูดถึงในบทความนี้คือ กระชาย, มะระขี้นก, และมะขามป้อมครับ
สมุนไพรที่รวมสารสกัดจากกระชาย (Boesenbergia rotunda) ผงมะระขี้นก (Momordica charantia ) และ สารสกัดจากมะขามป้อม (Phyllanthus emblica หรือ Indian gooseberry) มีประโยชน์ต่อการทำงานของปอด เนื่องจากคุณสมบัติที่หลากหลายของส่วนผสมจากธรรมชาติดังนี้:
สารสกัดจากกระชาย (Boesenbergia rotunda)
- คุณสมบัติต้านการอักเสบ:
- สารสกัดจากกระชายอาจช่วยลดการอักเสบได้ ซึ่งมันสามารถบรรเทาอาการต่างๆ ในกลุ่มโรคระบบทางเดินหายใจ เช่น หอบหืด หลอดลมอักเสบ และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
- คุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระ:
- สารต้านอนุมูลอิสระในสารสกัดจากกระชายอาจช่วยปกป้องเนื้อเยื่อปอดจาก Oxidative stress และความเสียหายที่เกี่ยวข้องกับโรคระบบทางเดินหายใจต่างๆ ได้
ผงมะระขี้นก (Momordica charantia)
- คุณสมบัติต้านการอักเสบ:
- ผลมะระขี้นกถูกพิสูจน์มาแล้วว่ามีฤทธิ์ต้านการอักเสบที่อาจเป็นประโยชน์ในการจัดการกับสภาวะทางเดินหายใจที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ
- คุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระ:
- สารต้านอนุมูลอิสระในมะระขี้นกสามารถช่วยปกป้องเซลล์ต่างๆ รวมถึงเซลล์ปอดจากอันตรายที่เกิดจากสภาวะ Oxidative stress
มะขามป้อม (Phyllanthus emblica หรือ Indian gooseberry)
- คุณสมบัติต้านการอักเสบ:
- สารสกัดจากมะขามป้อม มีฤทธิ์ต้านการอักเสบที่อาจเป็นประโยชน์ในการจัดการกับสภาวะทางเดินหายใจที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ
- คุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระ:
- มะขามป้อมอุดมไปด้วยวิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระอื่นๆ ซึ่งอาจช่วยปกป้องเนื้อเยื่อปอดจาก Oxidative stress และรักษาสุขภาพปอดโดยรวม
แม้ว่าสมุนไพรเหล่านี้อาจมีต่อการทำงานของปอดหลายประการ แต่สิ่งสำคัญ คือ ปัจจุบัยยังมีหลักฐานทางคลินิกที่น้อยมาก จำเป็นต้องปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพก่อนรับประทาน
ควรกินสมุนไพรบำรุงปอดในขนาดยาเท่าไหร่
โดยปกติทั่วไป ช่วงขนาดยาสำหรับสารสกัดจากกระชาย คือ 50-400 mg/วัน สำหรับผงมะระขี้นก คือ 1-6 g/วัน และสำหรับสารสกัดมะขามป้อมคือ 500-1,000 mg/วัน
สรุป
PM2.5 คือ ฝุ่นละอองที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 ไมโครเมตร ซึ่งมีสาเหตุหลัก ๆ มาจากหลายประการ ณ ปี 2023 PM2.5 ได้กลายเป็นปัญหาระดับประเทศเนื่องจากรัฐบาลไทยไม่สามารถควบคุมวิกฤตนี้ได้เลย ผู้คนต่างกลัวผลกระทบทางสุขภาพอันเกิดจาก PM2.5 จึงหาวิธีป้องกันตัวและวิธีบำรุงปอดที่ถูกทำลายโดย PM2.5
สมุนไพรไทยหลากหลายชนิดสามารถบำรุงปอด หรือ ฟื้นฟูปอดได้ โดยบทความนี้ได้นำเสนอสมุนไพรเพียง 3 ชนิดที่สามารถบำรุงปอดของเราได้ ซึ่งแอดมินจะพยายามเขียนบทความและให้สูตรยาบำรุงปอดให้ในวาระหน้าครับ
รวบรวมและเขียนโดย